Bu bölümün başında tekilliğin eninde sonunda geleceğini söyledik. Aslında yüzde 100 emin olamayız. Hiçbir uzman, Kurzweil kadar bilgili, dikkatli ve matematiksel biri bile geleceğin ne getireceğini tam olarak bilemez. (Gerçi kendisi ilk birkaç kitabında çok iyi iş çıkarmışı.) Teknolojik gelişmeler durmadığı, büyük bir çevre felaketi dünyayı altüst etmediği sürece önümüzdeki 30 yılda çok güçlü yapay zekâ ile tanışacağız gibi görünüyor. Bu durumda, bir gün ofiste su sebilinin başında C3P0-V2 ile karşılaşma fikrine hazırlamamız gerekiyor kendimizi. Ya da çocuğumuzu okula sürücüsüz araçla göndermeye.
Pek çok insan böyle bir gelecekten korkar. Ya da bu konuda fazla düşünmez, yapay zekâ sadece filmlerde olur derler. Bir konuda araştırma yaparken ne kullandınız en son? Google botu olmasın? (Google botu bilgi işleyen bir robottur.) Yol bulmak için arabanın navigasyonuna baktınız mı? O da robot. ATM’den para çektiniz mi? O da robot işe.
Daha çok, daha akıllı robotlar demek insanların hem günlük işlerde (çöpü çıkarmak) hem de uzmanlık isteyen alanlarda (böbrek nakli ameliyatı) robot gücüne başvurması anlamına gelecek. Istvan şöyle bir tahminde bulunuyor: “Önümüzdeki beş yılda bugünkü mesleklerin yüzde 5’i ortadan kalkacak.” Pek çok kişinin tahmin ettiğinden daha erken yani.
Robotların insanların işlerini ellerinden alması yeni bir olgu değil. En sevdiğiniz yiyeceklerin nasıl işlendiğini ve paketlendiğini düşünün. Daha önce insanlar tarafından yapılan işlerin çoğu şimdi otomasyonla yapılıyor. Ekmek çoğunlukla fırıncılar tarafından elde yapılmak yerine dev karıştırma makinelerinde, üretim hatlarında yapılıyor ve market raflarına çıkıyor. Bunlar bir gecede gerçekleşmedi. Dolayısıyla robotların kurumsal iş dünyasını ele geçirmesi de biraz vakit alacak.
Şu anda 1. Aşama’yı yaşıyoruz zaten. İş yerlerinde verimlilik ve üretkenlik için on yıllardır robotlar kullanılıyor. İnternetin ve mobil cihazların keşfi pek çok alanda çalışanların robot asistanlar kullanmalarını sağladı.
Bu aşamada robotik uygulamalar her alanda çalışanlara destek olacak. 2. Aşama’da robotlar düşünce gerektirmeyen işleri devralacaklar. Aslında bu süreç ufak ufak başlamış durumda. Akıllı süpürge iRobot Roomba’nın temizlikçilerin yerini almasına daha vakit var. Amazon Prime Drone hizmetinin kapıya tuvalet kâğıdı getirmesi de hemen gerçekleşmeyecek. Ama yine de bu işleri devralacak robotlar geliştirme çalışmaları devam ediyor. Amazon CEO’su Jeff Bezos 2015 yılında CNN’e bir gün kapıya posta getiren robotların posta kamyonu kadar sıradan hale geleceğini söyledi.
Robotların daha üst seviyede fiziksel yetenek ve zihinsel kapasite gerektiren işleri ele geçirmeleri için bilgisayarların insan kapasitesini yakalaması ve geçmesi gerekiyor. Bu grupta bizi insan yapan yaratıcı düşünce, zihinsel çeviklik ve duygusal zekâ gibi özelliklerin kullanıldığı işler yer alıyor. Frey ve Osborne bu işleri şöyle sıralıyor: diş hekimi, beslenme uzmanı, spor koçu, ilkokul öğretmeni, ruh sağlığı terapisti. Tüm bunların bir robot tarafından yapılma ihtimali yüzde 1’den az. Listelerinde otomatize edilmesi pilottan bile daha düşük ihtimal olan itfaiyecilik bile yer alıyor. Üçüncü aşama ancak yapay zekânın güçlenmesiyle gerçekleşecektir. Bu gerçekleştiğinde robotların insandan üstün hale geleceği söyleniyor. Makine (“duygulan” emri verilmediği sürece) duygusal faktörlerden etkilenmeyeceği için bilgiye erişme kapasitesi insandan daha yüksek, motor becerileri daha hızlı ve kusursuz olacaktır.
Zoltan Istvan’ın tahminlerine göre gelecekte “doğum yaptıran insanlar yerine doğum yaptıran robotlar” gelecek. Muhtemelen robotların hassasiyeti insanları aşmış olacak. Istvan “Robotlar kesinlikle daha iyiler. Daha az hata yapıyorlar. (Ameliyattan) bir gece önce eşleriyle kavga da etmiyorlar,” diyerek robotların üstünlüğünü vurguluyor.
Istvan’a göre “On yıl sonra acil durumlara müdahaleyi robotlar yaparken doktor arkada denetleyecek.” 20 yıl sonra ise robot tek başına operasyon yapmayı başaracak.
“Avukatlık yapay zekânın en rahat ele geçirebileceği mesleklerden biri çünkü tüm yapılması gereken yasalar hakkında konuşmak.” Ama Istvan’a göre böyle bir durum yönetimsel düzeyde dirençle karşılaşacaktır. “ABD Kongresi’nin yüzde 40’ı avukatların elinde… işlerini ellerinde tutmak için ne gerekiyorsa yapacaklardır.” Ama insanların işlerini elde tutma mücadelesi (avukatlar da dahil olmak üzere) işleri robotlara devretmenin değerini anlayana kadar sürecektir. Teknoloji neticede insanlar tarafından hayatı iyileştirmek ve kolaylaştırmak için geliştirilen bir şeydir. Robotların bir farkı yoktur.
Teknolojinin son on yılda iş yerlerine ve hayatımıza ne kadar eğlence, oyun, neşe kattığını düşünün. Cyborg antropoloğu Amber Case 2015 yılında bize şöyle dedi: “Günümüzde iş ve eğlence arasındaki ayrım ortadan kalkıyor. İşten çıkıp eve gidince Netflix açılıyor, elde telefon, önümüzde dizüstü bilgisayar. Bazen evden işle ilgili e-postalara yanıt veriyoruz, bazen işte Facebook yorumlarına cevap veriyoruz. Daha önce bizi çevreleyen sabit çitler yok artık.”
Robotları çalıştırmaya başlayınca dünyanın daha eğlenceli bir yere dönüşme ihtimali var. Istvan şöyle diyor: “İnsanlar sürekli öğrenci hayatı yaşayabilirler. Ya da ne yapmak istiyorlarsa onu yaparlar.”
Böyle bir dünyanın gerçeğe dönmesi için yeni yasal düzenlemelerle işsizlerin nasıl geçim sağlayacağı belirlenmeli. Istvan bu nedenle “Transhümanist Parti’nin evrensel gelir modelini benimsediğini” söylüyor. Bu model, robotlar çalışırken elde edilen gelirin hükümet tarafından vatandaşlara dağıtılması anlamına geliyor. Yazarlarınızın robotların çalışacağı, insanlara okumak, seyahat etmek, şarap içmek, ne istiyorlarsa onu yapmak için para ödenecek bir dünyaya itiraz etmesi söz konusu bile olamaz. Böyle bir dünyada yaşamayı çok isteriz. Çoktan korkmaya başlayan A Tipi Kişilikler için: Anlattıklarımız isteyenlerin çalışamayacağı anlamına gelmiyor. Ya da evrensel gelir dediğimiz gelirin üstüne ek kazanç sağlayamayacak değilsiniz. Eğer istediğiniz buysa çalışmayı seçebilirsiniz.
Yazan: Andy Walker, Kay Walker, Sean Carruthers
Bu yazı, Süper İnsan kitabından (s. 399- 403) alınmıştır. Kısaltılmıştır.
