Dijital Din, Geleneksel Dine Karşı


Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi’nden Doç. Dr. Şevki Işıklı ve öğrencisi Hilal Gökbayrak yaptıkları son araştırmalarında dini mesajın yayılımını modelledi.

Dijital dini teorileştirebilmek için önce dini iletişimin modellenmesinin gerektiğini belirten Işıklı ve Gökbayrak’ a göre dijitalleşme, muhafazakarlığın kaynağı ve koruyucusu olarak görülen dini dahi dönüştürüyor. Din tasarımında radikal değişimlere yol açan dijitalleşme, dinden dijital dine geçiş durumunun ortaya çıkmasına sebep oluyor. Dijital din olgusunu, dijital beşeri bilimlerin yeni bir disiplini olarak tanımlayan araştırmacılar, dijital din terminolojisi, sorunları, dijital beşeri bilim paradigması ve araştırma tekniklerini tasvir etmiş, “dijital din” araştırmaları için teorik bir çerçeve sunmuşlar.

Tek Tanrılı Dinlerde Dinî İletişim Modeli

Geleneksel tek tanrılı semavi dinlere göre şekillenen bu model, Tanrı’nın insanlarla nasıl iletişim kurduğunu göstermektedir.

Ocak ayında yayınlanan “Dijital Dı̇n Teorı̇sı̇: Dijital Din, Geleneksel Dine Karşı” adlı çalışmada “dijital din”, yeni iletişim teknolojileri ve yeni medya araçlarında yaşanan değişiklikleri ve dinin dijital kültür içinde nasıl tasarlandığını tanımlamak için kullanılıyor. Araştırmada dinin dijitalleşmesiyle birlikte kullanıcı odaklı din olgusunun gelişmesinin beraberinde getirdiği çeşitli tartışmalara da yer verilmiş.

“Sanal ağların dinî metinlerin dijital ortama aktarılıp her an okunabilme imkânı sağlaması klasik doğrusal metinlerin yerini, hiper-metinsel metinlere hatta sosyal medya paylaşımlarına bırakmasına, geleneksel okuyucunun ihtiyaç̧ duydukları dinî bilgiyi öğrenmek için din adamlarına daha az ihtiyaç duymasına, açıklayıcı ve yorumlayıcı bir otoritenin yokluğunda dinî metinlerin geleneksel bağlamından kopuk motamot alımlanmasına ve sosyal medyayı oldukça aktif kullanan medyatik vaizlerin ortaya çıkması gibi bazı sorunlarla karşılaşılmasına sebep olmaktadır.”

Araştırmalarını üç adımda yürüttüklerini dile getiren Işıklı ve Gökbayrak, ilkin kültür kavramının tanımları ve sözlü kültürden dijital kültüre geçişte tarihçesine yer verip dijitalleşme sürecinin kültüre yansımalarını, dijital göçmenler ve dijital yerlilerin kullandıkları dijital kültür araçlarının gündelik hayatlarına bakan yönünü, uzaktan eğitim ve dijitalleşen sanat, e-devlet ve e-ticaret gibi yeni kavramlar ışığında incelemiş.

İkinci olarak geleneksel dinin toplumsal işlevleri ele alınmış, iletişim modellerinin dinî iletişime uyumuna yer verilmiş. Son olarak ise dijital din olgusunun kavramsal çerçevesi oluşturulurken, bu alanda yapılan güncel çalışmalar incelenmiş. Çalışmada dinin yeni iletişim teknolojileri ile internet üzerinde işlevsellik kazanmasına kadar geçen süreç, yeni medya araçları ve mobil uygulamalar kapsamında çalışılmış. Dijital dinin yan etkilerini tespit ettikten sonra ise dijital din olgusunun geleneksel dinî söylem ile karşılaştırıp tartışmaya açmışlar.

Araştırmacılara göre dijital din olgusunun gözlenebilir yan etkileri, dijitalleşen dine mesafeli yaklaşanlar için önemli ipuçları içerebilir. Zira gittikçe büyüyen ve etkisini genişleten dijital din olgusuna birçok yan etki eşlik etmektedir. Bunlardan birkaçı çalışmada şöyle sıralanmış:

  • Dinî Otoritenin Zayıflaması
  • Kutsalın Tahribi
  • Dinî Bilgide Dezenformasyon
  • Mahremiyet, Riya ve Vaaz Kavramlarında Anlam Kayması
  • Geleneksel dinin, tüm kişi ve kurumlarıyla birlikte dijital dinin genişleyen etki alanı içinde gittikçe küçüldüğüne vurgu yapan çalışmanın tam metnine buradan ulaşabilirsiniz.

    Related Posts

    Müzisyen Niko Necdet’e komşu dehşeti! Önce pompalı tüfekle ateş açtı sonra baltayla evine saldırdı

    İzmir’in Foça ilçesinde yaşanan komşu kavgasında Arif Serdar K., müzisyen Niko Necdet Keresteci’ye pompalı tüfekle ateş açtıktan sonra balta ile evine saldırdı. Olaylar güvenlik kamerasına da yansıdı….

    Sen Türkülerini Söyle kazanan isim belli oldu!

    Sen Türkülerini Söyle yarışması 10. bölümüyle süper final yaptı. TRT 1 ekranlarında izleyici ile buluşan şarkı yarışmasında büyük finalin ardından kazanan isim netleşti. Peki, Sen Türkülerini Söyle…

    Amerika Açık tek kadınlarda şampiyon Coco Gauff

    Tenis sezonunun son Grand Slam turnuvası olan Amerika Açık tek kadınlar finalinde ABD’li Coco Gauff, Belaruslu Aryna Sabalenka’yı 2-1 yenerek şampiyon oldu. 2023 Amerika Açık tek kadınlar…

    Kardeşlerim Doruk öldü mü? Kardeşlerim dizisinden Onur Seyit Yaran ayrıldı mı?

    Kardeşlerim Dizisi 4. Sezonunda Doruk’un Sonu ve Onur Seyit Yaran’ın Ayrılışı Kardeşlerim dizisi, 9 Eylül tarihinde 4. sezonuyla ekranlara geri döndü. Yeni sezonun başlamasıyla birlikte, Doruk karakterinin…

    Sevilla, Fenerbahçe maçına hazır

    UEFA Avrupa Ligi Son 16 Turu ilk maçında Fenerbahçe’yi konuk edecek Sevilla, hazırlıklarını tamamladı. Teknik direktör Jorge Sampaoli yönetiminde tesislerdeki idmanın ilk 15 dakikası basın mensuplarına açık…

    Akşener’in masayı dağıtmasının ardından Kaftancıoğlu’ndan, “Umutsuz olmayın” paylaşımı: Gidecekler

    İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener’in, 6’lı Masa’da 5 liderin Kılıçdaroğlu’nun adaylığını desteklediğini, buna karşı çıktıklarını söylemesinin ardından CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu’ndan dikkat çeken bir…

    Bir yanıt yazın

    E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir