Gökyüzünü zaman zaman inleten şimşekler, şimşek çakma çizgileri ve devasa gürültüleriyle adeta bomba gibi sesler çıkartarak herkesi korkutmaktadırlar. Şimşek çakması dünyadaki fırtınaların ortak bir özelliğidir. Şimşeklerin en fazla gerçekleştiği dönemin sonbahar olduğu bilinirdi ancak yeni araştırmalara göre en büyük şimşek çakmaları Kuzey yarımkürede, en çok kasım – şubat aralığındaki kış döneminde gerçekleşmektedir. Ortalama şimşekten 1000 kat daha güçlü olan bu nadir “süper silahlar” normalde karalar üzerine okyanuslardan çok daha fazla düşüyor.

Araştırmacılar bu süper yıldırımların nerede ve ne zaman ortaya çıktığını anlayabilmek için altı kıtada yaklaşık 100 yıldırım tespit istasyonu ağını kullandılar. İstasyonları, 3 ila 30 kilohertzlik çok düşük frekans aralığına ayarlayarak yıldırım üreten radyo dalgalarını dinlemeyi başardılar. Böylece ekip,  2010’dan 2018’e kadar olan Dünya’yı çarpan 2 milyar yıldırım keşfetti.

Bir yıldırımın “süper” olup olmadığını anlamak için araştırmacılar, radyo dalgalarının belirli bir frekanstan üç veya daha fazla istasyona ulaşma sürelerini karşılaştırdılar. Bu sonuç, yıldırımın yeri ve gücünün üçgenleştirilmesine izin verdi; 1 milyondan fazla joule yani deşarj gücü, bir şimşeğin “süper atış ” enerjisine sahip olduğu anlamına geliyordu.

https://www.sophosakademi.org/wp-content/uploads/2019/10/bilim-adamlarini-hayrete-dusuren-super-yildirimlar-gorevde.mp4

Araştırmacılar ozon sisinden ve gürleyen gök gürültüsünden 8000 süper atış kaydettiler. Bu çalışmalar Jeofizik Araştırma Dergisi ve  Atmosferler Dergisi’nde rapor şeklinde yayınlandı. Bu süper şimşeklerin çakması çoğunlukla kasım ve şubat ayları arasında gerçekleşti ve çoğu okyanuslara çarptı. Tabi ki bu durum şaşırtıcı çünkü yıldırımların% 90’ı karaları vururken  Süperbollar yani büyük şimşekler Akdeniz, Kuzeydoğu Atlantik Okyanusu ve And Dağları civarını vurmuştur.

Bilim insanları hala tüm küresel şimşeklerin yüzde binde birinden azını oluşturan süper darbelere, şimşeklere neyin yol açtığından emin değiller. Şimşek çakmasının ipuçları, şimşeklerin çaktığı sıklıkta yatar: Bugüne kadar kaydedilen en süper şimşek çakmaları 2013’ün sonlarında ve 2014 yılının başlarındaydı. Araştırmacılar devasa şiddetteki şimşek çakmalarının nedenini bulabilmek için güneş lekelerine ve kozmik ışınlara yönelmektedirler. Bakalım daha net bilimsel ispatlar bulunabilecek mi? Merakla bekliyoruz.

Çeviren: Halil İbrahim İşbilici

Kaynak: sciencemag.org